Քիմիա

  Ջրածինը

Ջրածինը (H) պարբերական համակարգի առաջին տարրն է։ Առաջին անգամ մաքուրվիճակում ստացել է Հենրի Կավենդիշը 1766 թվականին։Այն տիեզերքում ամենատարածված տարրն է։ Երկրի վրա այն գտնվում է հիմնականումմիացությունների ձևով։ Ջրածինը միացություններում միավալենտ է։

Ջրածնի ատոմը կազմված է մեկ պրոտոն ունեցող միջուկից և մեկ էլեկտրոնից։ Հանդես էգալիս H2 պարզ նյութի ձևով։

Անվան ծագում

1787 թվականին Ա․ Լավուազիեն «այրվող գազը» դասակարգեց քիմիական տարրերի շարքը ևանվանեց ջրածին։

1801 թվականին Ա․ Լավուազիեն հետևորդ ակադեմիկոս Վ. Մ. Սևերգինը ջրածինը անվանեց«ջրաստեղծ նյութ», նա գրել է.

«Ջրածնային նյութերը թթվածնի հետ առաջացնում են ջուր։ Այս փաստը կարելի էապացուցել, ինչպես բանաձևով, այնպես էլ կազմությամբ։» Անվան ծագում 1787 թվականին Ա․ Լավուազիեն «այրվող գազը» դասակարգեց քիմիականտարրերի շարքը և անվանեց ջրածին  1801 թվականին Ա․ Լավուազիեն հետևորդակադեմիկոս Վ. Մ. Սևերգինը ջրածինը անվանեց «ջրաստեղծ նյութ», նա գրել է. «Ջրածնային նյութերը թթվածնի հետ առաջացնում են ջուր։ Այս փաստըկարելի է ապացուցել, ինչպես բանաձևով, այնպես էլ կազմությամբ։»                                Թթվածին Թթվածին , պարբերական համակարգի 2-րդ պարբերության, 6-րդխմբի քիմիական տարր, կարգահամարը՝ 8, ատոմական զանգվածը՝ 15,9994։Ատոմի էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքը 1s22s22p4 է։ Սովորականպայմաններում (0 °C, 760 մմ սնդիկի սյուն) թթվածինը անգույն, անհոտ ևանհամ գազ է։ Թթվածինը ամենատարածված քիմիական տարրն է Երկրի վրա։ Կապվածթթվածինը կազմում է Երկրի ջրային շերտի զանգվածի 6/7 մասը (85,82 % ըստ զանգվածի), մթնոլորտում, որտեղ նա գտնվում է ազատ վիճակում,պարունակությամբ երկրորդն է (23,15 % ըստ զանգվածի) ազոտից հետո։Փոփոխությունը օդում 0,1 % -ից չի անցնում։ Մթնոլորտում թթվածնիկորուստը օքսիդացման, այրման, նեխման և շնչառության պատճառովլրացվում է ֆոտոսինթեզով։ Թթվածինը առաջին տեղն է առաջացրածմիներալների թվով (1364), որոնց մեջ թթվածնի պարունակությամբգերակշռումեն սիլիկատները, քվարցը երկաթի օքսիդները, կարբոնատները և սուլֆատները։ Թթվածինը մտնում է բոլոր այն նյութերի բադադրության մեջ, որոնցիցկազմված են կենդանի օրգանիզմները, օրինակ, մարդու օրգանիզմըպարունակում է մոտավորապես 65 % թթվածին։ Ունի երեք կայուն իզոտոպ՝Օ16 (99,75 %), Օ17 (0,037 %) և Օ18 (0,204 %)։ Արհեստականորեն ստացվելեն 14, 15 և 19 զանգվածի թվերով ռադիոակտիվ իզոտոպներ։ Թթվածնիբոլոր իզոտոպների միջուկները կազմված են 8 պրոտոնից ևհամապատասխանաբար 6, 7, 8, 9, 10 և 11 նեյտրոնից, իսկ էլեկտրոնայինթաղանթը՝ երկու ներքին և վեց արտաքին էլեկտրոններից։ Նախկինում թթվածնի ատոմին միացություններում վերագրվում էրբացասական 2 լիցք։ Սակայն, ինչպես ցույց տվեցին փորձնական տվյալները, Օ−2 իոն գոյություն չունի ոչ ազատ վիճակում, ոչ էլ միացություններում ևթթվածնի բացասական էֆեկտիվ լիցքը չի անցնում մեկից։ Հանդես է գալիս երկու ալոտրոպ ձևափոխությունների տեսքով՝ թթվածին(O2) և օզոն (O3)։

Պղինձը բնության մեջ cu

Տարածվածությամբ պղինձը 26-րդ տարրն է, նրա միջինպարունակությունը երկրակեղևում 4,7•10⁻³ զանգված % է (խորքային հիմնայինապարներում 1-10⁻² %)։ Գետաջրերը պարունակում են 1•10⁻⁷ %, ծովաջուրը՝3•10⁻⁷, նստվածքային կավերը և թերթաքարերը՝ 5,7•10⁻³ %, կենդանի նյութը՝2•10⁻⁴ % պղինձ։ Պղինձ բնության մեջ հեշտությամբ տեղաշարժվող տարր է։Առաջացնում է մեծ թվով միներալներ, որոնցից արտադրական նշանակությունունեն խալկոպիրիտը, խալկոզինը, կովեինը, մալաքիտը, ազուրիտը և այլն։ Պղնձիմիներալները վառ գունավորված են։ Հանդիպում է նաև բնածինպղինձ՝սովորաբար ցրոնային, հազվադեպ մեծ կտորներով (1857 թվականին ՄեծԼճերի շրջանում գտնվել է 420 տ կշռող կտոր)։

Կերակրի  աղի  մաքրումը

Սարքավորումներ` Լաբորատոր  կալան, սպիրտայրոց, բաժակ, ձագար, ֆիլտրի թուղթ, ապակե  ձող, կոլբ, ճենապակյա  թաս

Ազդանյութեր`կերակրի  աղ, ջուր

Բաժակում  լցրեցի  աղտոտված  կերակրի  աղը  և  վրան  ավելացրեք  ջուրը, խառնեցի   ապակե  ձողի  միջոցով: Ստացա անհամասեռ խարնուրդ: Ստացված պղտոր  հեղուկը  ֆիլտրեցի: Չլուծվող  մանր  մասնիկները  հեղուկից  բաժանելու նպատակով  օգտագործեցի   չսոսնձված  ծակոտեն  թուղթ, որից  և  պատրաստեցի ֆիլտր:

Ֆիլտրի  թղթի  պատրաստումը  պատկերված  է  նկարի  վրա: Աղի  պղտոր լուծույթը  ֆիլտրի  վրա  լցրեցի  ապակե  ձողի  վրայով, որի  ներքին  ծայրն ուղղեցի  դեպի  ձագարի  պատը, հեղուկի  շիթը  պետք  է  ուղղվի  ձագարի պատին: Ստացված  ֆիլտրատը դարձավ հմասեռ խարնուրդ:

Ստացված  Ֆիլտրատը  լցրեցի  գոլորշացման  ճենապակե  թասի  մեջ, որը տեղադրեցի  կալանի  օղի  վրա: Օղի  տակ  տեղավորեցի ու  վառեցի սպիրտայրոցը  այնպես, որ  բոցի  արտաքին  մասը  թասի  հատակին  հպվի,  և լուծույթը  տաքացրեցի: Հեղուկ  մերթ  ընդ  մերթ  խառնեցի ապակե  ձողով, որ չցայտի: Երբ  թասի  մեջ  լուծույթը  թանձրացավ, տաքացումը  դադարեցրի ու թողեցի  այնքան, մինչև  հեղուկն  ամբողջությամբ  շոգեհանվի, և  առաջացած աղի  բյուրեղները  լրիվ  չորանան:

Ստացված  աղը  համեմատեցի  այն  աղի  խառնուրդի  հետ, որը ինձ տրամադրված  էր  սկզբում:

Երկաթի և ծծմբի խառնուրդի բաժանումը մագնիսով և ջրով
Սարքավորումներ` բաժակ, մագնիս­­
Ազդանյութեր`ծծմբի փոշի, երկաթի փոշի, ջուր
Վերցրեցի մաքուր ծծմբի փոշի, որին մոտեցրեցի մագնիսը. Ոչինչ տեղի չունեցավ , քանի որ ծծումբը մագնիսի կողմից չի ձգվում: Այնուհետև այդ փոշին լցրեցի բաժակով ջրի մեջ: Ծծմբի փոշին չլուծվեց, չսուզվեց և մնաց ջրի մակերեսին:
Վերցրեցի մաքուր երկաթի փոշի ու մագնիսը մոտեցրեցի այդ փոշուն: Երկաթի փոշին ձգվեց դեպի մագնիսը:Մինչդեռ ջրի մեջ լցնելիս այս փոշին նույնպես չլուծվեց, բայց, ի տարբերություն ծծմբի փոշու` սուզվեց ու նստեց բաժակի հատակին:
Այժմ խառնեցի այս երկու նյութի` երկաթի ու ծծմբի փոշիները:Ստացա անհամասեռ խառնուրդ:Այս անգամ մագնիսը թղթի միջոցով մոտեցրեցի խառնուրդին: Երկաթի փոշին ձգվեց դեպի մագնիսն ու ծծումբից անջատվեց: Կրկին խառնեցի երկաթն ու ծծումբը. Խառնունդը լցրեցի ջրի մեջ, ձողով խառնեցի ու թողեցի հանգիստ վիճակում: Երկաթը նստեց հատակին, իսկ ծծումբը մնաց ջրի երեսին:

Պղինձը բնության մեջ cu

Տարածվածությամբ պղինձը 26-րդ տարրն է, նրա միջին պարունակությունը երկրակեղևում 4,7•10⁻³ զանգված % է (խորքային հիմնային ապարներում 1-10⁻² %)։ Գետաջրերը պարունակում են 1•10⁻⁷ %, ծովաջուրը՝ 3•10⁻⁷, նստվածքային կավերը և թերթաքարերը՝ 5,7•10⁻³ %, կենդանի նյութը՝ 2•10⁻⁴ % պղինձ։ Պղինձ բնության մեջ հեշտությամբ տեղաշարժվող տարր է։ Առաջացնում է մեծ թվով միներալներ, որոնցից արտադրական նշանակություն ունեն խալկոպիրիտը, խալկոզինը, կովեինը, մալաքիտը, ազուրիտը և այլն։ Պղնձի միներալները վառ գունավորված են։ Հանդիպում է նաև բնածին պղինձ՝սովորաբար ցրոնային, հազվադեպ մեծ կտորներով (1857 թվականին Մեծ Լճերի շրջանում գտնվել է 420 տ կշռող կտոր)։

Կերակրի  աղի  մաքրումը

Սարքավորումներ` Լաբորատոր  կալան, սպիրտայրոց, բաժակ, ձագար, ֆիլտրի  թուղթ, ապակե  ձող, կոլբ, ճենապակյա  թաս

Ազդանյութեր`կերակրի  աղ, ջուր

Բաժակում  լցրեցի  աղտոտված  կերակրի  աղը  և  վրան  ավելացրեք  ջուրը,  խառնեցի   ապակե  ձողի  միջոցով: Ստացա անհամասեռ խարնուրդ: Ստացված  պղտոր  հեղուկը  ֆիլտրեցի: Չլուծվող  մանր  մասնիկները  հեղուկից  բաժանելու  նպատակով  օգտագործեցի   չսոսնձված  ծակոտեն  թուղթ, որից  և  պատրաստեցի  ֆիլտր:

Ֆիլտրի  թղթի  պատրաստումը  պատկերված  է  նկարի  վրա: Աղի  պղտոր  լուծույթը  ֆիլտրի  վրա  լցրեցի  ապակե  ձողի  վրայով, որի  ներքին  ծայրն  ուղղեցի  դեպի  ձագարի  պատը, հեղուկի  շիթը  պետք  է  ուղղվի  ձագարի  պատին: Ստացված  ֆիլտրատը դարձավ հմասեռ խարնուրդ:

Ստացված  Ֆիլտրատը  լցրեցի  գոլորշացման  ճենապակե  թասի  մեջ, որը  տեղադրեցի  կալանի  օղի  վրա: Օղի  տակ  տեղավորեցի ու  վառեցի  սպիրտայրոցը  այնպես, որ  բոցի  արտաքին  մասը  թասի  հատակին  հպվի,  և  լուծույթը  տաքացրեցի: Հեղուկ  մերթ  ընդ  մերթ  խառնեցի ապակե  ձողով, որ  չցայտի: Երբ  թասի  մեջ  լուծույթը  թանձրացավ, տաքացումը  դադարեցրի ու  թողեցի  այնքան, մինչև  հեղուկն  ամբողջությամբ  շոգեհանվի, և  առաջացած  աղի  բյուրեղները  լրիվ  չորանան:

Ստացված  աղը  համեմատեցի  այն  աղի  խառնուրդի  հետ, որը ինձ  տրամադրված  էր  սկզբում: